Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk fabrikalarından olan Bilecik Bozüyük Tarihi Kereste Fabrikası ile ilgili araştırma yapıp belgesel çekiyoruz.
1926 yılında Atatürk’ün en yakın silah arkadaşı İbrahim Çolak tarafından Bozüyük’te kurulan ve 1926 yılında Atatürk tarafından üretime açılan Bozüyük Kereste Fabrikası ile ilgili Bursa Orman Bölge Müdürlüğü’nün rehberliğinde, fabrikanın kurulduğu Bozüyük’te helikopterden hava görüntüleri çektik.
Türkiye’nin sanayileşmesinde örnek bir kuruluş olan 1600 kişinin çalıştığı Bozüyük Kereste Fabrikası 1943 yılına kadar hizmet vermiş, Türkiye’nin sanayileşmesine büyük katkısı olmuştu.
Devr-i Alem Belgesel TV programı olarak 3 gündür Bursa ve Bilecik’te araştırmalar yaparak, fabrikanın kütüklüğü bölgelerini geziyor, ilgili ve yetkililerle konuşuyoruz.
Fabrikanın kurulduğu bölgede üç gündür karadan ve havadan çekimler yapıyoruz. Fabrikanın kalıntılarını araştırıyoruz. Çok zor şartlarda kurulan ve yıllarca üretim yapıp işçi çalıştıran Bozüyük Kereste Fabrikası ile ilgili Karadeniz Teknik Üniversitesi öğretim üyelerinden Cantürk Bey ile Tarih Araştırmacısı Erhan Bey kitap hazırladılar. Sanayileşme tarihimize büyük ışık tutan bölgede Türkiye Sanayi Tarihi Müzesi kurulmalı.
Türkiye’nin ilk fabrikalarından biri olan Bilecik Bozüyük’te Kereste Fabrikası kuran İbrahim Çolak kimdir?
Albay İbrahim Çolak, 1881 yılında bazı kaynaklarda Bursa’da veya Bozüyük’te doğduğu kaydedilmektedir. 1901’de Harp okulunu bitirmiş, çeşitli birlik komutanlıklarında bulunmuştur. Balkan Harbi’nde sağ elinden yara alarak çolak kalmış ve 1917 yılında kendi isteğiyle emekli olarak ticaretle uğraşmıştır. Milli direniş başlayınca 1920’de kendi Anadolu’ya geçmiştir. 2. Kuva-yı Seyyare adı verilen bir süvari müfrezesi kurarak, bununla Bolu, Düzce ve Yozgat ayaklanmalarının bastırılmasında önemli başarılar kazanmış,1904’de Üsteğmen, 1908’de Yüzbaşı, 1916’da Binbaşı, 1921’de Yarbay olmuştur. 1921 başında emrindeki müfreze, 3. Süvari Tümeni adını alarak Batı Cephesi Komutanlığı’na atanarak birliğiyle 1. ve 2. İnönü ve Sakarya Muharebeleri ile Büyük Taarruza katıldı. 1922’de Albay oldu. 14 Aralık 1922’de Tümeninin lağv edilmesi üzerine, tekrar emekliye ayrıldı. Kurtuluş Savaşı’nda yaptığı üstün hizmetlerden dolayı Harp ve İstiklal madalyaları ile ödüllendirildi. 1923’te Ertuğrul ve daha sonra 3 kez 1927, 1931, 1935’te Bilecik Milletvekili seçildi. 1924’te kurucu ortağı olduğu ve sonra 1926’da tamamen işletmesini aldığı Bozüyük Kereste Fabrikası işletmeciliği yaptı. Albay İbrahim Çolak 1944’te İstanbul’da vefat etmiş ve Zincirlikuyu Mezarlığı’na defnedilmiştir. 1989’da ise Ankara’da Devlet Mezarlığı’na cenazesi nakledilmiştir. Atatürk’ün yakın silah arkadaşlarındandır.
ÇOLAK İBRAHİM BEY MÜFREZESİ
Osmanlı ordularında çeşitli görevlerde bulunan Albay İbrahim Bey, İzmir’in işgalinden sonra birçok vatansever Türk subayı gibi Anadolu’ya geçmiştir. Bilecik ve çevresinde kurulan Kuva-yı Milliye Müfrezeleri’nden biri olan Bozüyük ve çevresinden topladığı birliklerle Çolak İbrahim Bey Müfrezesi’ni oluşturmuştur. Düzenli ordu kurulmadan önce, bölge düzenin sağlanmasında ve Ankara’da kurulan T.B.M.M Hükümetinin ihtiyaç duyduğu otoritenin oluşturulmasında, çok önemli katkılar sağladı. Kuva-yı Milliye Genel Komutanlığı’nın oluşturulmasından sonra emrindeki birlikler, 3. Kuva-yı Seyyare birliklerine dönüştürüldü. Çolak İbrahim Bey Müfrezesi düzenli ordunun kurulmasından sonra, düzenli ordunun içerisinde yer almıştır.
ALBAY İBRAHİM ÇOLAK KÖŞKÜ
Tarih şehri Bilecik'imizin güzel ilçelerinden biri olan Bozüyük'te bulunan köşkün, su basmanı seviyesine kadar kesme taş taklidi yapılmıştır. Sıva kabartmaları ile oluşturulan silmeler, pencere ve kapı söveleri ile lentolarını dolanıp pencerelerin alt seviyelerini birbirine bağlayarak, tüm cepheler boyunca devam etmektedir. Ana cephe basamaklı ve sütunlu bir giriş ve bu sütunların taşıdığı çıkma balkon ile zenginleştirilmiştir. Binanın üzeri kademeli bir çatı ile kapatılmıştır. Bina da bütün mekanlar geniş bir koridora açılmaktadır. Taban ve tavan döşemeleri ahşaptır. Bahçe içerisinde arka kapının karşısında yuvarlak planlı fıskiyeli küçük bir havuz bulunmaktadır. Bulgar mimarisinin etkisi gözlenen bina geniş arazisi ve konumu ile önem arz etmektedir.
Kaynakça
Mustafa Balcıoğlu, Azmi Süslü, Atatürk’ün Silah Arkadaşları, Ankara, 1999, s.85
İbrahim Çolak, Milli Mücadele Esnasında Kuva-yı Seyyare Komutanlığıma Ait Hatıralarım, İstanbul, 1997