Oğuz ÇETİNOĞLU

Ekonomist, Araştırmacı-Yazar

ocetinoglu1@gmail.com

01 Nisan: Dünya Espri Günü – Bir Nisan Şakası

GÜNÜN ANLAMSIZLIĞI VE ÖNEMSİZLİĞİ

Dünyanın pek çok ülkesinde farklı şakaların gelenek haline geldiği ‘1 Nisan Espri Günü’ ile ilgili, farklı kültür, inanç ve dillerde efsaneler bulunuyor.

Bâzılarına göre 1 Nisan, ‘Hile Günü’dür.

15. yüzyılın sonlarında, Haçlı ordusu Endülüs Müslümanlarının son kalesini kuşatır. Uzun süren bir kuşatma olmasına rağmen, kış aylarının da etkisiyle, kale korunabilmektedir. Durumun zorluğunu anlayan Haçlı ordusunun komutanı değişik taktikler düşünmektedir.

En sonunda 31 Mart gecesi kalenin önüne giderek bir elinde Kur'an bir elinde İncil;  ‘Şu iki kitap üzerine yemin ederim ki, teslim olursanız bu akşam size bir şey yapmayacağım.’ Der. 

Gerekli görüşmelerden sonra canlarının kurtarılması karşılığında Müslümanlar kaleyi teslim ederler.

Ertesi sabah, yâni 1 Nisan sabahı, Haçlı ordusu komutanı bütün Müslümanların öldürülmesi için emir verir. Bunun üzerine, Müslümanlar;  ‘Yemin etmiştiniz bize söz vermiştiniz.’ dediklerinde Haçlı ordusu komutanı; ‘Benim sözüm size dün akşam içindi, bugün için size bir sözüm yoktur.’ Diye cevap verir ve bütün Müslümanlar şehit edilir.

İşte o gün bugündür 1 Nisan Hıristiyanlar arasında ‘Hile Günü’ olarak kutlanmaktadır.

Bâzılarına göre ise  1 Nisan, ‘Şaka Günü’dür.

Fransa'da ‘Poisson d'avril-Nisan Balığı’ geleneğinin tarihçesi, 16. yüzyıla kadar uzanıyor. 1564 yılında Fransa Kralı 9. Charles, yılbaşını 1 Nisan'dan 1 Ocak'a aldırdı. Bu arada, 1 Nisan'ı hâlâa sene başı olarak kabul etmeye devam edenlerle alay etmek amacı ile yapılan şakalar, bir süre sonra gelenek hâline geldi. 1 Nisan'ı yılbaşı kabul edenlere ise ‘Nisan balığı’ ismi verildi.

İngiltere'de 1 Nisan, ‘Kaçıklar Günü ’dür. İskoçya'da; ‘Guguk Kuşu-Gowk (Cuckoo)’ olarak anılan şaka günü, pagan kültüründe de yer alıyor. En eski 1 Nisan şakasının ise Romalılar döneminde yapıldığına inanılıyor.

Roma takviminde 1 Nisan baharın ilk günüydü. Bu gün dünyanın ve hayatın yenilenmesi olarak görülüyor ve bâzı festivallerle kutlanıyordu.

ABD'nin bâzı eyâletlerinde ise 1 Nisan şakalarına benzer şakalar, 28 Aralık tarihinde yapılıyor.