Oğuz ÇETİNOĞLU

Ekonomist, Araştırmacı-Yazar

ocetinoglu1@gmail.com

Türk Destanlarından / Dede Korkut Destanı

Dede Korkut kitabında 12 adet hikâye vardır. İsimleri:

1-Dirse Han Oğlu Boğaç Han, 2-Salur Kazan'ın evinin yağmalanması, 3-Kam Büre Beg Oğlu Bamsi Beyrek, 4-Kazan Beg'in Oğlu Uruz Beg'in Tutsak Olması, 5-Koca Duha Oğlu Deli Dumrul, 6-Kanlı Koca Oğlu Kan Turalı, 7-Kazıcık Koca Oğlu Yiğenek, 8-Basat'ın Tepegözü Öldürmesi, 9-Begil Oğlu Emren, 10-Uşun Koca Oğlu Seğrek, 11-Salur Kazanın Tutsak Olup Oğlu Uruzun Çıkardığı, 12-İç Oğuz Dış Oğuz Asi Olup Beyrek'in Öldüğü.

Bunlardan 4 tânesinin özetleri aşağıda verilmiştir.

BAMSİ BEYREK:

Bayındır Han'ın Oğuzları topladığı sohbete bütün beylerin oğullarıyla gelmesi üzerine, Büre Bey üzülür. Oğuz beyleri, Büre Bey için bir oğul, Bican Bey'e de doğacak oğlana vermesi için bir kız dilerler. Doğan oğlan büyüdükten sonra kendisine hediye getiren bezirganları kâfirlerden kurtarır ve ‘Bamsi Beyrek adını alır. Banı Çiçekle evleneceği gece kâfirler düğünü basarak Bamsı'yı esir alır. Banı Çiçek'in ağabeyi Deli Karçar'a Yalancı oğlu Yaltacık'ın kanlı bir gömlek getirip 'Bamsi öldü! Demesiyle Banı Çiçek Yaltacık'a verilir. Düğün gecesi esir bulunduğu kaleden, tekürün kızının yardımıyla kaçan Bamsi, yaşadığını Bani Çiçek'e bildirir. Sonra düğün yapılır.

SALUR KAZAN İLE OĞLU:

Salur Kazan, oğlunun henüz bir kan akıtıp, baş kesip isim sâhibi olamayışına üzüldüğünü bildirir. Oğlu da babasından nasıl savaş edildiğini, kan döküldüğünü kendisine öğretmesini ister. Salur Kazan bunun üzerine oğlunu ava çıkarır, bu sırada düşman gelir ve Salur Kazan savaşmaya başlar. Oğluna sadece uzaktan seyretmesini söylemesine rağmen oğlan babasına fark ettirmeden savaşır. Babası, oğlunu bulamaz; evde de göremeyince düşmanla savaşılan yere gelir. Oğlunun kılıcını görünce onun esir düştüğünü anlar. Düşmanla tekrar savaşa tutuşan Salur Kazan, yenilir. Bunun üzerine Hatun kırk kızla ve diğer Oğuz beyleriyle kâfirleri yener Salur Kazan ve oğlu yurtlarına dönerler.

DELİ DUMRUL:

Duha Koca oğlu Deli Dumrul, bir kuru çayın üstüne köprü diker, geçenden de geçmeyenden de akçe alır. Bunun sebebini de erliğinin, yiğitliğinin yayılması olarak açıklar. Köprü üstünde birinin ölmesi üzerine Deli Dumrul, bu yiğidin canını alan Azrail'in gelip kendisiyle savaşmasını ister. Bu başkaldırı üzerine Allah, Azrail'i Deli Dumrul'un canını alması için yollar Deli Dumrul, Azrail'i bir türlü yakalayamaz ve Allah'ın birliğine iman eder. Bir can getirmesi şartıyla canı bağışlanacak olur.

Annesi de babası da can vermeyi kabul etmez. Artık öleceğine inanan Deli Dumrul, hanımı ile helalleşmeye gider. Hanımı Allah'a; ikimizin de canını al veya ikimizi de yaşat.' Diye dua eder. Allah ikisine de 140'ar yıl ömür verir.

KANLI KOCA OĞLU KAN TURALI:

Kanlı Koca adında bir Oğuz eri, kahraman oğlu Kan Turalı'ya onu evlendirmek istediğini söyler. Ancak oğlu, aradığı kadar kahraman, gözü pek bir kız bulamaz. Babası arar ve Trabzon tekürünün kızının tam oğlunun istediği gibi bir kız olduğuna kanaat getirir. Tekür bir aslanı bir boğayı ve bir deveyi öldürmesi şartıyla kızını vermeyi kabul eder. Kan Turalı bu şartları gerçekleştirerek kızı alır. Evlendikleri gece kâfirlerin saldırısına uğrar ve savaşırlar. Savaş devam ederken Selcen Hatun eşini arar, bulamaz. Bulduğu yerde de yardım edip eşini kurtarır. Selcen Hatun'un düşmanı yendiği için övüneceğini düşünen Kan Turalı, Selcen'i öldürmeye karar verir. Ok çekerler; ancak Selcen, okunun başındaki demiri çıkartmıştır. Selcen'i böylece deneyen Kan Turalı ve Selcen, yurtlarına dönerler.