Kaygusuz Abdal (1341-1444) Bektâşî edebiyatının, kültürünün önemli isimlerinden biridir. Fakat Kaygusuz’un Bektâşîlik yorumu ile Balım Sultan’ın (1457-1517) esaslarını belirlediği Bektâşîlik anlayışı arasında hiçbir bağ yoktur.
Öncelikle şu hususun belirtilmesinde mecbûriyet vardır: Bektaşiliğin esasları, 1457-1517 yılları arasında yaşayan Balım Sultan tarafından düzenlenmiştir. Kaygusuz Abdal ise, çoğunluğun ittifak ettiği üzere, 1341-1444 yılları arasında yaşamıştır. Balım Sultan, Bektâşiliğin esaslarını Kaygusuz Abdal’ın ebedî âleme intikalinden en az 50 yıl sonra belirlemiştir. O halde, Kaygusuz Abdal ile özdeşleştirilen Bektâşilik, Balım Sultan Bektâşiliği değil, Sünni İslâm anlayışına sâhip Hacı Bektâş-ı Velî’nin Bektâşiliğidir. Bilinmektedir ki bu Bektâşiliğin, günümüzdeki Bektâşilik anlayışı ile ve de Balım Sultan Bektâşiliğiyle, büyük velinin ismini istismar etmekten başka hiçbir ortak yönü bulunmamaktadır. Burada, okumayan veya okuduğunu anlayamayan yetersiz muhakeme sâhibi insanları aldatmak cür’eti söz konusudur. Daha ağır olsa bile ‘sahtekârlıktır’ demek suretiyle hakîkati ifâde etmek de mümkündür.
Hacı Bektâş-ı Velî, 1209-1270 yılları arasında yaşayan, Horasan erenlerinden bir Türkmen evliyasıdır. Velî Hazretleri, hayatta iken bir tarîkat kurmamıştır. Bektâşilik tarikatını kuran, Hacı Bektâş-ı Veli’nin ebedî âleme intikalinden tam 200 yıl sonra O’nun postuna oturan Balım Sultan’dır. Saygı duyduğu mürşidi adına, esaslarını belirlediği Bektâşî Tarikatı’nı kurmuştur. Belirlediği esasların Hacı Bektâş-ı Velî’in prensiplerine uygunluğu tartışmalıdır. Çünkü Hâcı Bektâş-ı Velî’nin, bir sistem oluşturup oluşturmadığına, oluşturdu ise, hangi hususları ihtiva ettiğine dâir, hiçbir delil yoktur.
(Hazırlamakta olduğum Mutasavvıf ve Halk Şâiri KAYGUSUZ ABDAL Hayatı, Düşünceleri ve Eserleri isimli kitaptan)