Bu sabah televizyona bakıyordum. Programcı, Tarsus'un dağında davar sürüsünü anlatırken, yetiştiriciye anne keçileri göstererek; "bunlar dişi keçiler mi"? Diye sordu.
Çok garibime gitti ve bu makale için telefona sarıldım. Çocukluğum dağlarda çobanlıkla geçtiği için, bazı bilgileri paylaşmak istedim.
Toplu olarak sürülerin genel adları:
- Davar sürüsü
- Koyun sürüsü
- Sığır sürüsüdür.
Keçi sürüsü dediğimizde, sürünün tamamı anne keçilerden oluşmalıdır.
Keçi yavrusuna oğlak denir. Bir yaşına gelince dişi olsun, erkek olsun genel adları "çebiş"tir.
İki yaşlarında dişiler "göğleme" (anne adayı), erkekler ise damızlık ayrılan birkaç tanesi "teke adayı" (damızlık); iğdiş edilenler ise "öveç"tir.
Üç yaşına geldiklerinde dişiler anne, öveçler "erkeç", damızlıklar "teke"dir. Anne olamayan keçilere de "kısır" denilir.
Koyun yavrusunun adı "kuzu"dur. Bir yaşını geçince damızlık harici olan erkekler genellikle kasapa giderler. Dişi olan anne adaylarına "şişek" denir. Doğurunca anne koyun olurlar. Damızlık erkekler ise, önce "toklu", sonra da "koç" olurlar.
İnek yavrusuna "buzağı" denir. Bir yaşını geçince dişi - erkek genel adları "dana"dır. "Dişi dana", "erkek dana" da denebilir.
İki yaşına doğru anne adaylarına "düve" denir. Erkekler ise, "tosun" diye adlandırılırlar.
Üç - beş yavru yapmış kıdemlilere "koca inek", emsali damızlık tosunlara da "boğa" denir.
Günümüzde pek görülmese de, yük taşımacılığı, kağnı - araba çekiciliği ve çift sürmek için kullanılmak üzere, dana iken iğdiş edilenlere ise "öküz" denmektedir.
Rabbimiz, et, süt, peynir, yoğurt, ayran, deri, kokoreç, sakadat, paça çorba, bıçak sapı, yün, kıl vb. kaynağımız olan bu güzel can dostlarımızı, insanlığın emrine ve faydasına lütfetmiştir. ŞÜKÜRLER OLSUN...
Rabbim bizleri onlara ve onları binbir güçlükle yetiştiren, yüzü ve bağrı yanık kardeşlerimizin kıymetini bilen, seven ve hakkıyla saygı gösteren kullarından eylesin.
AMİİİNNN, AMİİİNNN, AMİİİNNN.
Selam, sevgi ve dualarımla.
Yüceler Yüce'sine emanet olalım.