Kitabın Editörü Doç. Dr. Derya Gürtaş Dündar ‘Takdim’ yazısında şu bilgileri veriyor:
Geçmiş, şimdiki zamanın ve geleceğin şekillenmesinde ciddî bir öneme sâhiptir. Geçmişin izleriyle yaşanılan çağın duyguları, acıları ve mutlulukları gibi pek çok unsur anlaşılmaya ve değerlendirilmeye çalışılarak geleceğin temeli oluşturulur. Bu süreçte de gerek din gerek devlet adamları gerekse vakanüvisler gibi yaşadığı dönemi aktaranlar ile kullandığı olgular arasında kesintisizce devam eden karşılıklı etkileşim süreci, bugün ve geçmiş arasında sürekli bir diyalog olarak karşımıza çıkar. Nitekim târih, geçmişe açılan bir kapı olurken geleceğin hayal edilmesinde de mühim bir konuma sâhiptir.
Orta Çağ târihi de târihî sürecin en önemli dönemlerinden biri olarak karşımıza çıkar. Gerek Doğu gerekse batı dünyâsının temellerinin atılmasında önemli bir yeri vardır. Nitekim bu zaman dilimi temel olarak bize iki farklı perspektif sunmaktadır. Orta Çağ, Avrupa târihi açısından parçalanmış siyâsî ve dînî bir tablo içerisinde ve kilise ile siyâsî otoritelerin güç ittifakının getirdiği dînî, siyâsî, sosyal, ekonomik birçok sonuçla birlikte sekülerleşme sürecinin başladığı bir zaman dilimini kapsarken; İslâm dünyâsı açısından ise güçlü Türk-İslâm hükümdarlarının fetih ve gazâları ile ticâret yollarının ele geçirildiği, ilmî ve teknik ilerlemelerin desteklendiği bir tablo olarak karşımıza çıkmaktadır. Orta Çağ; savaşların, hastalıkların, ekonomik sıkıntıların, tabiî felâketlerin fazlasıyla görüldüğü bir dönem olsa da aynı zamanda görkemli katedrallerin, ihtişamlı sarayların, muazzam rasathânelerle üniversite ve medreselerin de var olduğu bir dönemdir.
Siyâsî, dînî, ilmî açıdan doğu ve batı arasında inanılmaz bir etkileşim mevcuttur. Orta Çağ Hristiyan ve İslâm dünyâsına yeni bir pencere açmak için hazırlanan bu eser, nâçizane, Orta Çağ dünyâsına dâir farklı kesitler sunarak insanlığın târihî hâfızasına katkı sağlamayı amaçlamaktadır.
Eser, 10 yazarın kaleme aldığı alâka çekici metinlerden oluşuyor. Kitapta ele alınan konuların başlıkları ve yazarları:
*‘Kara keşiş' Johannes Trıthemıus (1462-1516) ve Dr. Johann Georg Faustus ile gerçekleşmeyen karşılaşma: Dr. Haydar Akın. *Orta çağ târih yazımında (11-15. yüzyıllar arası) zafer ve mağlûbiyetle bakışın değerlendirilmesi: Doç. Dr. Mutlu Adak. *Kılıç Kuşanan Propaganda: Haçlı Seferleri Fikrinin Doğuşu: Niyazi Okan Çelebi. *6. yüzyılın ikinci yarısında Franklarda miras ve hukuk (Chılperıcı Edıctum örneği): Doç. Dr. Özlem Genç. Orta Çağ Avrupa’sının Cinsel Dehlizleri: Doç. Dr. Derya Gürtaş Dündar. *Büyük Selçuklu devleti ve doğu Roma İmparatorluğu’nda hanedana mensup kadınlar üzerine bir değerlendirme: Terken Hatun ve İrene Dukaına örneği: Dr. Habibe Ceren Dağdeviren. *Venedik Arsenal'i ve denizciliğine dair: Hülya Çiçek Kaymakçı. *Venedik Cumhuriyeti’nin Ege Denizi’nde yayılma süreci ve izlediği stratejiler (1204-1453) Emre Kaymakçı. *Marcus Nanılıus'un Astronoicca eserine göre zodyak coğrafyası: Alp Ejder Kantoğlu. *Mehdici ve apokaliptik ideolojiler etrafında İslâm Dünyâsı - Anadolu'da İlhanlı valisi Demirtaş'ın Mehdiliği: M. Olgay Söyler.
Her bir yazı, yüksek lisans, doktora veya doçentlik tezi gibi ciddî araştırmaların ürünü ilmî makaleler gibi değerlidir. Bilindiği gibi tezler, meslek hayatında bir üst kademeye çıkmak için canını dişine takarak, gecesini gündüzüne katarak hazırlanan yorucu ve uzun süreli çalışmaların ürünüdür. Dolayısıyla kıymetli bir eserdir.
Eserin editörünün ve makale yazarlarının kısa hayat hikâyelerinin ve telif ettikleri kitapların isimlerinin verilmeyişi, noksanlık olarak ileri sürülebilir.
Selçuklu Hânedanı mensuplarından Terken Hâtun’un dikkate şayan ve ilgi çekici mücâdelesi vardır. Ayrı bir kitap hâlinde yazılabilir.
***
Türk kadınının devlet yönetimindeki iddialı faaliyetleri günümüze ulaşan bilgilere göre Tomris Hâtun ile başlamıştır. Tomris Hatun; MÖ 8-3.yüzyılda hüküm süren İskitlerin veya yayıldıkları doğu bölgelerindeki isimleri ile Sakaların devlet yöneticisi ve aynı zamanda ordu komutanı olmuştur. İskitler, Avrupa'nın doğusunda, Kırım ile Orta Asya'da, Tanrı Dağları ve Fergana Vadisi'ni de içine alan bölgelerde yaşamış, Tuva ve (Altay-Sayan) kökenli göçebe halktır.
Türk kadınının devlet yönetiminde söz sâhibi oluşu, kitap bölümüne sığmayacak kadar kapsamlıdır. Diğerlerini, bu konuda çalışabilecekler için kısaca hatırlatmakta fayda vardır:
Kazan Hanlığı’nın son hanlarından biri olan Safa Giray’ın (1510-1549) vefatı üzerine 3 yaşındaki oğlu Ütemiş Giray’ın nâibesi olarak kısa bir süre Kazan Hanlığını yöneten Süyün Bike, yurduna ve milletine olan aşkı ile adını târihe yazdırmış bir Türk kadınıdır.
Kanûnî Sultan Süleyman Han’ın hanımı; Sultan İkinci Selim Han’ın, Şehzâde Abdullah’ın, Şehzâde Beyazıd’ın ve şehzâde Cihangir’in annesi Hürrem Sultan (1502-1558) yönetime müdâhil olan güçlü bir sultan eşiydi. Hakkında roman yazanlardan bâzıları: Feridun Fâzıl Tülbentçi, Orhan Asena, M. Turhan Tan, Yavuz Bahadıroğlu, Leslie Peince.
Sultan Birinci Ahmed Han’ın hanımı, Sultan Dördüncü Murad Han ve Sultan İbrâhim Han’ın annesi Mahpeyker Kösem Sultan (1589-1651) Osmanlı Cihan Devleti’nin en güçlü kadın figürlerinden biridir. Hakkında yazılan kitaplar hayli fazladır.
Bezm-i Âlem Vâlide Sultan (1807-1853) Sultan İkinci Mahmud Han’ın hanımı, Sultan Abdülmecid Han’ın annesidir. Bezmiâlem Vâlide Sultan akıllı, tedbirli, şefkatli ve cömert bir kadın, dünyevî hırs ve gösterişlerden kendini alıkoymaya muvaffak olmuş seçkin ve asil bir hanımefendi idi.
Pertevniyal Sultan (1812-1883): Sultan İkinci Mahmud Han’ın hanımı, Sultan Abdülaziz Han’ın annesidir.
Hatice Turhan Sultan (1827-1823): Osmanlı padişahı Sultan İbrahim'in Han’ın eşi ve Sultan 4. Mehmed Han’ın annesidir. 5 yıl kadar bir süre saltanat nâibesi sıfatıyla Osmanlı Devleti'ni yönetmiştir. Osmanlı târihinin en uzun valide sultanlık yapan ve kadınlar saltanatının sonuncusudur. Ukrayna kökenlidir.
ÖTÜKEN NEŞRİYAT A. Ş.
İstiklal Caddesi, Ankara Han Nu: 63/3 Beyoğlu 34433 İstanbul Telefon: 0.212- 251 03 50
Belgegeçer: 0.212-251 00 12 e-Posta: [email protected] www.otuken.com.tr