(DÖRDÜNCÜ BÖLÜM)
Târih Bilgisi, Târihçi Dikkati
Bilmek isteyenin, tanığı olma ihtimali bulunmadığı geçmişe beş ana yönelttiği görülür:
Ne olmuş? Nasıl Olmuş? Niçin olmuş? Sonuçları ne olmuş? Hangi kişilerin olumlu, olumsuz etkileri, eylemleri ve yönlendirmeleriyle ‘olmuş’ biçimlendirilerek bilinmesi gereken olay ve eserlere yol açmış?2
Târih, insan topluluklarının geçmişte kalmış sayılan yaşantılarının, başka insanlarla ve varlıklarla ilişkilerinin bilinmesi gerekenlerin pek azına işâret eden bilgiler topluluğudur.[1] Geçmiş bilgisinin, hakkaniyet, samimiyet ve güvenilirlik ölçütleriyle âdeta yeniden kurgulanırken ayrıntıdan arındırılmış olması gerekmektedir. Bu üç ölçüte dayanarak ‘târihin gerçeği’ sayılan olay, kişi ve durumları özel bir düzenleme ile sunma çalışmalarına târihçilik denilmektedir. Târihçilerin ele aldıkları zaman dilimini değerlendirirken olabildiğince tarafsız ve muteber belge ve kaynaklara dayanan hükümler vermeleri gerekmektedir.[2]
Târih araştırma metodları konusunda onlarca kitap, yüzlerce makale bulunmaktadır. Bu kitaplardan te’lif olanlarından bazılarının künyesini vereceğiz: Zeki Velidi Togan, Târihte Usul, 4. Bs. İst., 1985.; Nihal Atsız, Türk Târihinde Meseleler, 1975.; Mübahat Kütükoğlu, Târih Araştırmalarında Usul, 2. Bs., Ank., 2014.; Mustafa Öztürk, Târih Felsefesi, Ank., 1999.; Tuncer Baykara, Târih Araştırma ve Yazma Metodu, İst., 2007.; Nizami Caferov, Türkologiyaya Giriş, Baku, 2016; Türkiye’de Târih Yazımı (Makaleler), 2. Bs., Ed. Vahdettin Engin,-Ahmet Şimşek, İst., 2017.
Yüzlerce kitap binlerce belge okuduğu bilinen, arşivlerin efendisi İbnülemin Mahmut Kemal İnal’ın (Ke-te-be yayınları bütün eserlerini basacak) Duygu Miyase Şimşek tarafından –başarıyla –yeni harflere çevrilen (Eflatun kitap, İst. 2020) KEMÂLÜ’L KIYÂSE FÎ KEŞFİ’S- SİYÂSE adlı eserini târihçi olan ve olmak isteyenler okumalıdır. İbnülemin’in târih kitaplarındaki bazı hükümleri ve ünlü devlet adamlarının ifadelerini alıntılayıp “mülahaza” başlıklı notlarla tahlil ve tenkit eden bu eserinin ‘Birinci Bab’ı târih adlı araştırma alanının kavram bilgisi ve çalışma sistemiyle ilgilidir.
TÂRİH KAVRAMI ETRAFINDA CÜMLELER
(BEŞİNCİ BÖLÜM)
[1]Târih araştırma metodları konusunda onlarca kitap, yüzlerce makale bulunmaktadır. Bu kitaplardan te’lif olanlarından bazılarının künyesini vereceğiz: Zeki Velidi Togan, Târihte Usul, 4. Bs. İst., 1985.; Nihal Atsız, Türk Târihinde Meseleler, 1975.; Mübahat Kütükoğlu, Târih Araştırmalarında Usul, 2. Bs., Ank., 2014.; Mustafa Öztürk, Târih Felsefesi, Ank., 1999.; Tuncer Baykara, Târih Araştırma ve Yazma Metodu, İst., 2007.; Nizami Caferov, Türkologiyaya Giriş, Baku, 2016; Türkiye’de Târih Yazımı (Makaleler), 2. Bs., Ed. Vahdettin Engin, -Ahmet Şimşek, İst., 2017.
[2] Yüzlerce kitap binlerce belge okuduğu bilinen, arşivlerin efendisi İbnülemin Mahmut Kemal İnal’ın (Ke-te-be yayınları bütün eserlerini basacak) Duygu Miyase Şimşek tarafından –başarıyla –yeni harflere çevrilen (Eflatun kitap, İst. 2020) KEMÂLÜ’L KIYÂSE FÎ KEŞFİ’S- SİYÂSE adlı eserini târihçi olan ve olmak isteyenler okumalıdır. İbnülemin’in târih kitaplarındaki bazı hükümleri ve ünlü devlet adamlarının ifadelerini alıntılayıp “mülahaza” başlıklı notlarla tahlil ve tenkit eden bu eserinin ‘Birinci Bab’ı târih adlı araştırma alanının kavram bilgisi ve çalışma sistemiyle ilgilidir. İki fasıl (alt bölüm)dan oluşan birinci bölümün ilk iki faslı, târih ile ilgili başkalarının tanım nitelikli cümlelerin alıntılanması ve İbnülemin’in o cümlelere dayanarak şahsî “Mülâhaza”larını, târihin ve târihçinin özelliklerini anlatan kendi nazmını yansıtmaktadır. ‘Üçüncü Bâb’ın -özellikle de ikinci faslını okumamış olanlar, emperyal oyunlarda dirayet göstermeyi; diplomatların neler bilmesi ve yapması gerektiğini öğrenemeden yetki kullanmış olacaklardır. D. M. Şimşek’in yaptığı yayında, 244-247.sayfalar arasında Sultan II. Selim’in Süveyş Kanalı’nı işâret eden sözlerine bağlı yorumlar ve deniz güvenliği konuları târihçilerimizin, siyâsetçilerimizin ve diplomatlarımızın bilmesi gereken tespit ve yorumlardan oluşmaktadır. Duygu M. Şimşek’in yaptığı çalışmanın kişi ve eser adları dizinine ihtiyaç vardır. Ketebe Yayınevi bu eseri basarken D. Şimşek’in çalışmasını kullanarak, bir dizin eklemesini “Mukaddime” ve “İhtar” başlıklı metinleri karşılıklı sayfalar hâlinde günümüz Türkçesine aktarılmasını sağlaması kitabın yararını artıracaktır. (DEVAM EDECEK)